| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Co to jest Dyrektywa PSD3? | To nowe unijne regulacje dotyczące usług płatniczych, które w 2026 roku zastąpią PSD2, wprowadzając m.in. silniejsze zabezpieczenia i większą otwartość rynku. |
| Jak działa silne uwierzytelnianie klienta (SCA) według PSD3? | SCA wymaga potwierdzenia tożsamości klienta za pomocą co najmniej dwóch niezależnych metod uwierzytelniania, co zwiększa bezpieczeństwo transakcji. |
| Jak PSD3 wpływa na ochronę konsumentów? | Dyrektywa obniża limity odpowiedzialności za nieautoryzowane transakcje, wprowadza lepsze procedury reklamacyjne i wymusza przejrzystość opłat. |
Dynamiczny rozwój technologii finansowych oraz rosnące zagrożenia cybernetyczne stawiają przed sektorem usług płatniczych w Polsce poważne wyzwania. W odpowiedzi na te potrzeby Unia Europejska przygotowała Dyrektywę PSD3, która od 2026 roku ma zrewolucjonizować sposób funkcjonowania rynku płatności. Nowe przepisy mają nie tylko podnieść poziom bezpieczeństwa transakcji, ale także promować innowacje i zapewnić konsumentom lepszą ochronę oraz dostępność usług finansowych. Polska, z dynamicznie rosnącym rynkiem płatności natychmiastowych i fintechów, stoi przed szansą na umocnienie swojej pozycji jako lidera nowoczesnych rozwiązań płatniczych.
Co to jest PSD3 i dlaczego jest ważna?
Dyrektywa PSD3 to trzecia edycja unijnych regulacji dotyczących usług płatniczych, która zastąpi obecnie obowiązującą PSD2. Jej głównym celem jest dostosowanie ram prawnych do aktualnych realiów rynku finansowego oraz technologii cyfrowych. W praktyce oznacza to wprowadzenie bardziej rygorystycznych zasad bezpieczeństwa, ułatwienie dostępu dla nowych podmiotów oraz zwiększenie transparentności wobec konsumentów.
W porównaniu do poprzedniej dyrektywy PSD2, PSD3 wprowadza szereg istotnych nowości. Najważniejszą zmianą jest rozszerzenie obowiązku stosowania silnego uwierzytelniania klienta (SCA) na wszystkie typy przelewów oraz zwiększenie roli weryfikacji numeru IBAN odbiorcy. Ponadto dyrektywa kładzie większy nacisk na neutralność technologiczną, umożliwiając wykorzystanie sztucznej inteligencji i technologii blockchain w usługach płatniczych. To wszystko sprawia, że PSD3 jest kluczowym krokiem naprzód dla całego sektora finansowego.
Główne cele Dyrektywy PSD3
Podstawowym celem Dyrektywy PSD3 jest zapewnienie wyższego poziomu bezpieczeństwa transakcji płatniczych. Silne uwierzytelnianie klienta (SCA) stanie się obligatoryjne dla wszystkich operacji, co oznacza konieczność potwierdzenia tożsamości użytkownika za pomocą co najmniej dwóch niezależnych metod – np. hasła i biometrii. Dzięki temu znacznie zmniejszy się ryzyko oszustw takich jak wyłudzenia czy fałszywe przelewy.
Kolejnym priorytetem jest promocja otwartej bankowości i innowacji. Dyrektywa ułatwia dostęp do systemów bankowych dla dostawców usług inicjowania płatności (PISP) oraz dostępu do informacji o rachunkach (AISP). Elastyczne wymogi kapitałowe obniżają bariery wejścia dla nowych firm fintechowych, co sprzyja konkurencji i rozwojowi nowych produktów finansowych dostosowanych do potrzeb konsumentów.
PSD3 kładzie również duży nacisk na ochronę konsumentów oraz poprawę dostępności usług finansowych. Wprowadza niższe limity odpowiedzialności za nieautoryzowane transakcje oraz nowe procedury reklamacyjne usprawniające zwroty środków. Ponadto umożliwia sklepom detalicznym oferowanie cashbacku bez konieczności dokonywania zakupu, co zwiększa wygodę korzystania z gotówki.
Zmiany w regulacjach i procedurach
Jedną z istotnych zmian proceduralnych wynikających z PSD3 jest uproszczenie procesu licencjonowania instytucji płatniczych. Termin rozpatrywania wniosków skrócono z 12 do 3 miesięcy, co ma przyspieszyć wejście nowych podmiotów na rynek i podnieść konkurencyjność sektora. Dodatkowo wprowadzono jednolity system rejestracji operatorów bankomatów działających bez pełnej licencji płatniczej pod warunkiem spełnienia określonych norm bezpieczeństwa.
Nowe definicje zawarte w dyrektywie precyzują m.in. pojęcie rachunku płatniczego – wyłączając z niego rachunki oszczędnościowe – oraz podkreślają zasadę neutralności technologicznej. Oznacza to, że instytucje mogą wykorzystywać nowoczesne technologie takie jak sztuczna inteligencja czy blockchain do realizacji usług płatniczych bez dodatkowych ograniczeń prawnych.
Wzmocniono także nadzór nad rynkiem poprzez rozszerzenie kompetencji Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego (EUNB), który będzie koordynował kontrolę podmiotów działających transgranicznie. W Polsce Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) będzie współpracowała z EUNB, by skuteczniej monitorować ryzyka związane z otwartą bankowością i zapobiegać nadużyciom.
Jak PSD3 wpływa na konsumentów?
Dla użytkowników usług płatniczych najważniejszą korzyścią będzie znacząca redukcja ryzyka finansowego związanego z oszustwami. Nowe mechanizmy pozwolą ofiarom wyłudzeń aplikować o zwrot nawet do 90% utraconych środków w ciągu 48 godzin od zgłoszenia zdarzenia. Jednocześnie obniżone limity odpowiedzialności sprawią, że konsumenci będą mniej narażeni na straty wynikające z nieautoryzowanych transakcji.
Dyrektywa nakłada również obowiązek udostępniania klientom interaktywnych zestawień opłat związanych z usługami płatniczymi. Dzięki temu konsumenci będą mogli łatwiej porównywać koszty przewalutowań czy opłat transgranicznych, co zwiększy ich świadomość i pozwoli podejmować bardziej świadome decyzje finansowe.
PSD3 zwraca uwagę na dostępność usług dla osób z niepełnosprawnościami poprzez wymóg adaptacji interfejsów płatniczych do potrzeb osób niewidomych lub niedosłyszących. Banki mają wdrożyć rozwiązania takie jak voice banking czy biometryczne metody uwierzytelniania już do końca 2026 roku, co poprawi komfort korzystania z usług przez osoby o specjalnych potrzebach.
Wyzwania i możliwości dla przedsiębiorstw
Dla firm działających na rynku finansowym wdrożenie Dyrektywy PSD3 wiąże się ze znaczącymi kosztami dostosowania systemów informatycznych do wymogów SCA oraz integracji z platformami otwartej bankowości. Szacuje się, że inwestycje te mogą wynieść od kilkudziesięciu do ponad stu milionów złotych w ciągu najbliższych dwóch lat, co stanowi poważne wyzwanie zwłaszcza dla mniejszych instytucji.
Z drugiej strony uproszczone procedury rejestracyjne dla nowych dostawców usług inicjowania płatności i dostępu do danych sprzyjają rozwojowi fintechów oraz zwiększeniu konkurencji na rynku. Prognozuje się wzrost liczby takich podmiotów o około 30-40% do roku 2026, co może przyspieszyć innowacje i poprawić jakość oferowanych produktów.
Kolejnym aspektem są nowe obowiązki związane z cyberbezpieczeństwem – przedsiębiorstwa będą musiały regularnie przeprowadzać testy penetracyjne swoich systemów oraz raportować incydenty KNF w krótkim czasie po ich wykryciu. W obliczu rosnącej wartości oszustw kartowych takie działania są kluczowe dla utrzymania stabilności sektora.
Kontekst branżowy i statystyki
Rynek polskich płatności natychmiastowych dynamicznie rośnie – liczba transakcji BLIK wzrosła o 15% w pierwszej połowie 2023 roku, a ich wartość przekroczyła 108 miliardów złotych. Podobny wzrost odnotował system Express Elixir – wzrost wartości o ponad 12%. Te dane pokazują rosnącą popularność szybkich rozliczeń i potwierdzają słuszność kierunku wyznaczonego przez PSD3.
Konsolidacja infrastruktury rozliczeniowej postępuje dzięki wdrożeniu systemu TARGET-NBP oraz uczestnictwu instytucji płatniczych w systemach takich jak SORBNET2, które obsługują ogromne kwoty transakcji o znaczeniu systemowym dla gospodarki polskiej.
Forum Usług Płatniczych 2025 było okazją do szerokiej dyskusji nad wyzwaniami implementacji dyrektywy PSD3 w Polsce. Eksperci wskazywali na potrzebę stworzenia środowisk testowych dla fintechów oraz zapowiedzieli pilotaż cyfrowego złotego – narodowej waluty cyfrowej – planowany na rok 2026.
Perspektywy na przyszłość
Harmonogram wdrożenia Dyrektywy PSD3 przewiduje pełną implementację pakietu regulacyjnego (wraz z PSR i FIDA) do końca roku 2026. Instytucje finansowe będą miały dwa lata na dostosowanie swoich systemów oraz uzyskanie stosownych zatwierdzeń od KNF zgodnie z nowymi wymaganiami prawnymi.
Projekt cyfrowego złotego zostanie opracowany tak, aby zapewnić kompatybilność ze standardami open banking określonymi przez PSR. Przewiduje się, że już do 2027 roku około jedna piąta wszystkich detalicznych płatności może być realizowana przy użyciu walut cyfrowych, co będzie znaczącym krokiem ku cyfrowej transformacji sektora finansowego w Polsce.
Analitycy wskazują również potencjalne efekty rynkowe: znaczny wzrost liczby fintechów specjalizujących się w analizie danych finansowych dzięki FIDA, spadek kosztów transakcyjnych dla małych i średnich przedsiębiorstw wynikający ze zwiększonej konkurencji oraz istotną redukcję liczby oszustw płatniczych nawet do poziomu niższego o 15% względem obecnego stanu.
Nowa Dyrektywa PSD3 stanowi fundament przyszłości sektora usług płatniczych w Polsce – oferuje szansę na połączenie wysokiego poziomu bezpieczeństwa z elastycznością innowacyjnych rozwiązań technologicznych. Sukces wdrożenia zależeć będzie od współpracy regulatorów, banków oraz fintechów przy zachowaniu równowagi między ochroną konsumenta a rozwojem rynku.
