| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Czym jest podatek od ugody frankowej? | To podatek dochodowy od umorzonej części kredytu w ugodzie z bankiem, traktowany jako przychód podatkowy. |
| Jak uniknąć podatku od ugody frankowej z bankiem 2026? | Poprzez spełnienie warunków zwolnienia podatkowego i precyzyjne formułowanie zapisów ugody oraz konsultacje z KAS. |
| Czy warto podpisywać ugodę czy iść do sądu? | Ugoda może przynieść szybkie korzyści, ale sądowe unieważnienie umowy zwykle nie generuje podatku. |
Kredytobiorcy, którzy przez lata borykali się z problemem kredytów hipotecznych w CHF, obecnie mają szansę na ugody frankowe z bankami. To moment pełen nadziei, ale i niepewności – zwłaszcza wobec ryzyka pojawienia się podatku od umorzonej części zadłużenia. Podatek ten może znacząco zmniejszyć korzyści wynikające z zawarcia porozumienia. W artykule wyjaśniamy, jak skutecznie uniknąć tego obowiązku jeszcze przed podpisaniem ugody frankowej oraz jakie strategie negocjacyjne warto zastosować, aby zabezpieczyć swoje interesy.
Kontekst historyczny i aktualne regulacje
Problem kredytów denominowanych we frankach szwajcarskich narastał w Polsce od połowy lat 2000. Wiele osób zdecydowało się na takie finansowanie ze względu na niższe raty w porównaniu do złotowych kredytów hipotecznych. Jednak gwałtowne wzrosty kursu CHF wobec PLN po 2015 roku doprowadziły do dramatycznego wzrostu zadłużenia, co zainicjowało falę sporów prawnych oraz prób negocjacji ugód frankowych.
W odpowiedzi na ten kryzys Ministerstwo Finansów RP wprowadziło mechanizmy zwolnienia podatkowego dla frankowiczów zawierających ugody. Od 2022 roku obowiązuje rozporządzenie wyłączające podatek dochodowy od umorzonych wierzytelności hipotecznych na cele mieszkaniowe. W grudniu 2024 roku ten okres zwolnienia został przedłużony do końca 2026 roku, co oznacza realną szansę dla kredytobiorców na uniknięcie opodatkowania korzyści płynących z porozumień z bankami.
Co trzeba wiedzieć o podatku od ugody
Podatek od umorzonego długu w ramach ugody frankowej to podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT), który powstaje, gdy kwota umorzenia traktowana jest jako przychód podatkowy. Przed zmianami regulacyjnymi wiele osób musiało zapłacić podatek nawet do 32% wartości umorzenia. Obecnie dzięki nowym przepisom większość ugód dotyczących kredytów hipotecznych na cele mieszkaniowe korzysta ze zwolnienia, jednak pod warunkiem spełnienia określonych kryteriów formalnych i prawnych.
Kluczowe warunki zwolnienia podatkowego
Aby skorzystać ze zwolnienia podatkowego, należy spełnić trzy podstawowe wymogi:
Po pierwsze, kredyt musi być udzielony na cel mieszkaniowy – to znaczy finansować nieruchomość wykorzystywaną jako miejsce zamieszkania gospodarstwa domowego. Po drugie, zwolnienie dotyczy tylko jednej inwestycji mieszkaniowej; nie obejmuje więc kredytów na wiele nieruchomości czy działalność gospodarczą. Po trzecie, kredytobiorca nie może wcześniej korzystać z ulgi dla innego kredytu hipotecznego.
Warto pamiętać, że współkredytobiorcy niezamieszkujący nieruchomości objętej kredytem mogą być zobowiązani do rozliczenia się z fiskusem osobno. To istotny element planowania strategii negocjacyjnej przy zawieraniu ugód frankowych.
Strategie uniknięcia podatku w praktyce
Precyzyjne formułowanie zapisów ugody
Sposób sformułowania zapisów w ugodzie jest kluczowy dla uniknięcia opodatkowania. Banki często używają terminologii typu „wynagrodzenie za rezygnację z roszczeń”, co klasyfikuje umorzenie jako przychód podlegający PIT. Eksperci radzą negocjować zapisy neutralne lub korzystne dla kredytobiorcy, takie jak „zwrot nadpłaconych środków” czy „korekta salda zadłużenia”. Takie sformułowania nie wskazują bezpośrednio na przychód i są akceptowane przez Krajową Administrację Skarbową (KAS).
W roku 2025 KAS wydała ponad 450 interpretacji indywidualnych dotyczących ugód frankowych – aż 78% potwierdziło prawo do zwolnienia podatkowego przy odpowiednio skonstruowanych zapisach. To dowód na to, że warto poświęcić czas na doprecyzowanie treści porozumienia przed jego podpisaniem.
Unikanie dodatkowych świadczeń
Ugody zawierające wypłatę gotówki niosą ze sobą ryzyko opodatkowania tej części kwoty umorzenia. Przykładowo, mBank w raportach za pierwszy kwartał 2025 r. wskazał, że jedynie około 26% zawartych porozumień obejmowało takie gotówkowe świadczenia. Pozostałe skupiały się na przewalutowaniu kredytu lub redukcji kapitału bez dodatkowych wypłat pieniężnych.
Z perspektywy optymalizacji podatkowej lepiej jest negocjować umorzenie poprzez korektę salda zadłużenia lub przewalutowanie niż wypłatę gotówki. Wypłaty pieniężne mogą zostać potraktowane przez fiskusa jako przychód opodatkowany według stawki nawet do 32%.
Konsultacje z KAS
Złożenie wniosku o indywidualną interpretację podatkową do Krajowej Administracji Skarbowej to skuteczna metoda minimalizacji ryzyka fiskalnego przed podpisaniem ugody frankowej. W 2024 roku aż 62% takich wnioskodawców otrzymało pozytywne potwierdzenie zwolnienia podatkowego.
Dzięki temu można uzyskać jasną opinię urzędu co do skutków podatkowych planowanego porozumienia i ewentualnie poprawić jego zapisy jeszcze przed finalizacją negocjacji.
Statystyki i trendy rynkowe
Z danych Związku Banków Polskich wynika, że do marca 2025 roku zostało podpisanych ponad 104 tysiące ugód frankowych w całym kraju. Sam mBank zwiększył liczbę zawartych porozumień z poziomu około 22 900 pod koniec grudnia 2024 r. do ponad 26 tysięcy w marcu 2025 r., co świadczy o rosnącym zainteresowaniu tego typu rozwiązaniami.
Liczba nowych pozwów sądowych spada – tylko w pierwszym kwartale 2025 r. zanotowano spadek o około 58%. Mimo to sądy nadal rozpatrują ponad sto tysięcy spraw frankowych, a około 12% postępowań kończy się wydaniem wyroku zamiast zawarcia ugody lub umorzenia sprawy.
Ciekawostką jest fakt, że niemal wszystkie wyroki unieważniające umowę kredytową nie generują obowiązku podatkowego dla konsumenta, co czyni tę ścieżkę atrakcyjną alternatywą wobec ryzykownych rozwiązań ugodowych obciążonych potencjalnym PIT.
Ryzyka i pułapki
Przedawnienie ulgi i zmiana przepisów
Warto pamiętać, że urząd skarbowy może zakwestionować prawo do ulgi nawet do pięciu lat po podpisaniu ugody frankowej. W praktyce oznacza to konieczność zachowania ostrożności i dokumentowania wszystkich formalności związanych z zawarciem porozumienia.
W ostatnim roku fiskus zakwestionował około 12% przypadków zwolnień podatkowych – głównie ze względu na niejasne określenie celu kredytu lub niewłaściwe sformułowanie zapisów umownych. Z tego powodu szczególnie ważne jest precyzyjne przygotowanie dokumentacji oraz konsultacje prawne i podatkowe przed finalizacją ugody.
Dodatkowo Ministerstwo Sprawiedliwości pracuje nad rozszerzeniem zakresu zwolnień także na inne rodzaje ugód poza mieszkaniowymi. Projekt ten jednak pozostaje w fazie konsultacji i nie ma jeszcze gwarancji jego wdrożenia przed końcem obowiązującego okresu ulgi (2026 rok).
Koszty ukryte
Częstym problemem jest przewalutowanie kredytu według kursu ustalanego przez banki, który może być mniej korzystny niż kurs rynkowy. W roku 2024 średni kurs stosowany przy przewalutowaniu wynosił około 4,12 PLN za CHF podczas gdy kurs rynkowy oscylował wokół wartości 4,45 PLN za CHF.
Różnica ta oznacza ukryty koszt sięgający nawet około 8%, który obciąża kredytobiorcę pomimo formalnej redukcji zadłużenia. Dlatego przed podpisaniem ugody należy dokładnie analizować proponowane warunki przewalutowania i ewentualnie negocjować bardziej korzystny kurs lub mechanizmy indeksacyjne.
Case study: Udane strategie frankowiczów
Sąd w Poznaniu w jednym z orzeczeń z początku 2025 roku uznał, że określenie „ekwiwalent waloryzacji” użyte w treści ugody nie stanowi przychodu podlegającego opodatkowaniu PIT. Uznano je za rekompensatę za bezprawne naliczenia banku. Ta decyzja stworzyła precedens ułatwiający podobnym sprawom zakończenie bez dodatkowego obciążenia fiskalnego dla ponad trzech tysięcy klientów banków.
Inny przykład pochodzi z Wrocławia – tamtejszy kredytobiorca wynegocjował podział umorzonej kwoty na dwie części: większą część jako korektę kapitału (zwolnioną z PIT) oraz mniejszą jako zwrot nadpłat (podlegającą opodatkowaniu). Dzięki temu jego realne obciążenie podatkiem zmniejszyło się aż czterokrotnie – ze standardowych 32% do około 6,4% wartości korzyści.
Podsumowanie: Czy warto ryzykować?
Zawarcie ugody frankowej to często kusząca alternatywa wobec długich i kosztownych procesów sądowych. Jednak wiąże się ono również z ryzykiem ukrytych kosztów oraz potencjalnych pułapek podatkowych – szczególnie jeśli zapisy porozumienia są niedoprecyzowane lub zawierają elementy gotówkowe narażone na PIT.
Z kolei postępowania sądowe oferują możliwość całkowitego unieważnienia umowy bez konieczności płacenia podatku od korzyści wynikających z jej rozwiązania – co potwierdzają statystyki wskazujące na wysoki odsetek takich wyroków w roku 2025 (89%).
Z tego względu każda decyzja powinna być poprzedzona konsultacją ze specjalistą prawa finansowego oraz doradcą podatkowym znającym specyfikę rynku frankowego i aktualne interpretacje Krajowej Administracji Skarbowej. Tylko wtedy można maksymalnie zabezpieczyć swoje interesy i uniknąć nieprzewidzianych obciążeń fiskalnych po podpisaniu ugody frankowej.
