Zmaganie się z kredytami frankowymi stało się dla wielu frankowiczów długoterminowym wyzwaniem, wywołującym znaczące konsekwencje finansowe i emocjonalne. Zjawisko to dotyka posiadaczy kredytów hipotecznych denominowanych w szwajcarskich frankach, wynika z nieprzewidzianych fluktuacji kursowych, które znacząco zwiększyły raty kredytowe. Skomplikowana natura problemu oraz jego rozległy wpływ na życie wielu osób podkreślają istotność posiadania praktycznej wiedzy na temat dostępnych opcji radzenia sobie z tą sytuacją. Odpowiednie zarządzanie kredytem frankowym może przynieść ulgę i stabilność finansową, czyniąc ten proces mniej obciążającym.
W artykule zostaną omówione kluczowe aspekty dotyczące problemu frankowiczów, w tym klauzule niedozwolone w umowach kredytowych, analiza prawna tych umów, a także sposoby na unieważnienie umowy kredytowej. Przedstawimy również rolę kancelarii prawnych w walce frankowiczów, możliwości przewalutowania kredytu oraz negocjacje z bankiem. Ponadto uwzględnimy najnowsze orzecznictwo dotyczące kredytów frankowych oraz sposoby, dzięki którym frankowicze mogą odzyskać nadpłacone raty. Przegląd strategii i konkretne porady zawarte w tym artykule mają na celu wsparcie posiadaczy kredytów frankowych w znajdowaniu skutecznych rozwiązań.
Rozpoznanie problemu frankowiczów
Pochodzenie kredytów we frankach
Kredyty we frankach szwajcarskich zyskały popularność w Polsce na początku XXI wieku, kiedy to banki zaczęły oferować te produkty jako alternatywę dla kredytów w złotych, które charakteryzowały się wysokim oprocentowaniem. Już w 2000 roku, gdy oprocentowanie zobowiązań w złotych wynosiło kilkanaście procent, banki udzielały kredytów w szwajcarskiej walucie, ale były one dostępne głównie dla zamożniejszych klientów. Wartość tych kredytów wzrosła, gdy w latach 2003 i 2004 osoby decydujące się na zobowiązania we frankach zaczęły odczuwać spadek rat dzięki umacniającemu się złotemu.
Skutki uwolnienia kursu franka
Sytuacja zmieniła się radykalnie w 2015 roku, kiedy to Szwajcarski Bank Narodowy zdecydował się na uwolnienie kursu franka względem euro, co spowodowało znaczące umocnienie szwajcarskiej waluty. Ta decyzja miała bezpośredni wpływ na znaczące zwiększenie kursu kupna i sprzedaży franka, co przyczyniło się do wzrostu całkowitego zadłużenia oraz miesięcznych rat kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyty we frankach. Wiele osób, pomimo wieloletnich spłat, odkryło, że ich dług jest większy niż w chwili zaciągnięcia kredytu, a czasami nawet przekracza wartość nieruchomości, co skutkowało licznie kierowanymi pozwami do polskich sądów.
Klauzule niedozwolone w umowach kredytowych
Definicja klauzul niedozwolonych
Klauzule niedozwolone, znane również jako klauzule abuzywne, to zapisy w umowach kredytowych, które kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrą praktyką oraz obowiązującym prawem. Zgodnie z definicją zawartą w art. 3851 § 1 k.c., dotyczą one wszelkich umów z udziałem konsumentów, nie tylko tych zawieranych z użyciem wzorca umownego. Klauzula taka może być uznana za nieuczciwą, jeśli rażąco narusza interesy konsumenta lub jest sprzeczna z dobrymi obyczajami, co oznacza tworzenie dysproporcji praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta.
Przykłady klauzul niedozwolonych w umowach
Przykłady klauzul niedozwolonych obejmują te, które skutkują nieważnością całej umowy lub umożliwiają żądanie zwrotu nadpłaconych kwot. Na przykład, klauzula mówiąca, że „Bank udziela Kredytobiorcy na warunkach określonych w umowie oraz Regulaminie kredytowania osób fizycznych w Banku BPH S.A. nie objętych Ustawą o Kredycie Konsumenckim, kredytu w wysokości X CHF” może być uznana za niedozwoloną, jeśli narusza przepisy o ochronie konsumentów. Inne przykłady to klauzule związane z przeliczeniem kwoty kredytu na złote według kursu kupna waluty kredytu w dniu wypłaty lub spłaty, co może prowadzić do znaczących różnic w należnościach.
Rzecznik Finansowy analizuje klauzule z umów kredytowych, a jego zbiór klauzul, choć nie jest zamknięty, dostarcza przykładów i wskazówek, które mogą pomóc konsumentom w formułowaniu reklamacji do banków. W przypadku negatywnie rozpatrzonej reklamacji, konsument może zwrócić się o pomoc do Rzecznika Finansowego lub na drogę sądową, gdzie każda sprawa jest oceniana indywidualnie. Klauzule te są często przedmiotem orzeczeń sądowych, a ich abuzywność może być potwierdzona przez sądy, co skutkuje ich nieważnością i brakiem związania nimi konsumenta.
Analiza prawna umów kredytowych
Prawne podstawy dochodzenia roszczeń
W kontekście umów kredytowych denominowanych lub indeksowanych do franka szwajcarskiego, kluczowe znaczenie mają przepisy prawa krajowego oraz normy prawa europejskiego. Zgodnie z art. 385[1] Kodeksu cywilnego, postanowienia umów z konsumentami, które naruszają ich interesy w sposób rażący i sprzeczny z dobrymi obyczajami, są uznawane za niezobowiązujące. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 3 października 2019 r. (C-260/18) w sprawie Dziubak przeciwko Raiffeisen Bank International AG stanowił przełom w kwestii interpretacji tych przepisów, dając frankowiczom silne argumenty w sporach sądowych.
Rola ekspertów prawniczych
Znacząca jest rola doświadczonych prawników specjalizujących się w sprawach frankowych, którzy poprzez dogłębną analizę umów kredytowych i stosowanie odpowiednich przepisów prawnych skutecznie reprezentują frankowiczów w sądach. Wybór odpowiedniego pełnomocnika, który posiada doświadczenie w wygrywaniu tego typu spraw, jest kluczowy dla sukcesu procesowego. Kancelarie wyspecjalizowane w tej dziedzinie, współpracujące z ekspertami finansowymi, zapewniają rzetelną ocenę ryzyka związanego z kredytem oraz skuteczność w dochodzeniu roszczeń.
Sposoby na unieważnienie umowy kredytowej
Droga sądowa
Zainicjowanie procesu sądowego w celu unieważnienia umowy kredytowej może być korzystniejsze dla kredytobiorcy niż zawarcie ugody frankowej. Unieważnienie umowy oznacza uwolnienie się od problemu kredytu we frankach i zwrot jedynie zaciągniętego kapitału bez odsetek. Sąd może również zasądzić na rzecz kredytobiorcy zwrot kosztów procesu oraz odsetki ustawowe za opóźnienie. Choć oczekiwanie na prawomocny wyrok sądowy może być dłuższe niż proces negocjacji z bankiem, korzyści finansowe związane z unieważnieniem umowy mogą znacznie przewyższyć te wynikające z zawarcia ugody.
Negocjacje z bankiem
Aktualnie, instytucje te nie tylko dają klientom możliwość negocjacji, ale wręcz zachęcają ich do podjęcia dobrowolnych rozmów. Chcą one prezentować się jako przyjazne konsumentom, gotowe dostosować się do ich indywidualnych potrzeb. Banki próbują poradzić sobie z malejącym zainteresowaniem podpisywaniem ugód przez kredytobiorców, porzucając sztywne zasady opracowane przez KNF pod koniec 2020 roku. Teraz stawiają na indywidualne negocjacje poza sądem, kusząc frankowiczów korzystniejszymi ugodami, takimi jak ustalenie wartości umorzonego salda kredytu czy kursu przewalutowania zobowiązania. Banki aktywnie dążą do tego, aby kredytobiorcy nie angażowali adwokatów lub radców prawnych w negocjacje dotyczące ugód frankowych. Zamiast tego preferują bezpośrednią rozmowę z klientem, starając się przekonać, że korzystniejszym rozwiązaniem będzie podpisanie „korzystnej” ugody. Celem instytucji jest jej zawarcie. Ugoda ma spełniać oczekiwania kredytobiorców, eliminując konieczność negocjacji z profesjonalnym pełnomocnikiem prawnym.
Rola kancelarii prawnych w walce frankowiczów
Wybór odpowiedniej kancelarii
Wybierając kancelarię frankową, kluczowe jest zwrócenie uwagi na jej doświadczenie i specjalizację w sprawach frankowych. Najlepsze kancelarie, działające od 2013-2014 roku, mają udokumentowane sukcesy, publikują wyroki i jasno określają czas potrzebny do uzyskania wyroku, co świadczy o ich efektywności. Ponadto warto wybierać te kancelarie, które nie współpracują ze spółkami z o.o., co może zwiększać transparentność i bezpieczeństwo współpracy. Kancelarie specjalizujące się wyłącznie w sprawach frankowych, takie jak Kancelaria Mędrecki, Wilk i Wspólnicy, oferują zindywidualizowane podejście, co jest kluczowe dla skuteczności w dochodzeniu roszczeń.
Korzyści ze współpracy z kancelarią
Współpraca z doświadczoną kancelarią frankową przynosi frankowiczom wymierne korzyści. Specjaliści z kancelarii, jak Kancelaria Mędrecki, Wilk i Wspólnicy we Wrocławiu, posiadają nie tylko wiedzę specjalistyczną, ale także doświadczenie w skutecznym dochodzeniu roszczeń, co zwiększa szanse na korzystne rozstrzygnięcie sprawy. Kancelarie te oferują kompleksową pomoc prawną, od analizy sytuacji kredytowej, przez negocjacje z bankiem, aż po reprezentowanie klienta w sądzie. Dzięki temu frankowicze mogą skoncentrować się na swoich potrzebach, mając pewność, że ich sprawy są prowadzone profesjonalnie i z należytą starannością.
Przewalutowanie kredytu a negocjacje z bankiem
Wady i zalety przewalutowania
Przewalutowanie kredytu we frankach jest dla banku szansą na nakłonienie kredytobiorcy do zaakceptowania propozycji ugody, co jednocześnie uniemożliwia ewentualne wytoczenie procesu sądowego przeciwko bankowi w przyszłości. W wyniku przewalutowania kredytobiorcy mogą całkowicie zniwelować ryzyko walutowe, co eliminuje konieczność śledzenia zmian kursu franka szwajcarskiego. Dodatkowo przewalutowanie umożliwia łatwiejsze rozliczenia, gdyż wszystkie transakcje przeprowadzane są w złotówkach. Jednak główną wadą przewalutowania jest znaczne zwiększenie oprocentowania, które wynika z przejścia na wskaźnik WIBOR, znacząco wyższy od SARON. Ogólny koszt kredytu oraz kwota do spłaty wzrasta, co czyni przewalutowanie nieopłacalnym dla pożyczkobiorców.
Taktyki banków
Banki stosują różne metody, by uniknąć sądowej drogi rozstrzygania sporów z kredytobiorcami. Często „mamią” swoich klientów możliwością podpisania ugody, której warunki mogą wydawać się korzystne na pierwszy rzut oka. Takie ugody zazwyczaj nie są jednak korzystne dla kredytobiorców, gdyż obciążają ich nowymi zagrożeniami, takimi jak wzrost kosztów oprocentowania kredytu. Banki, zdając sobie sprawę z ryzyka przegrania w sądzie, starają się zawrzeć ugody, które pozwalają im na uniknięcie odszkodowań dla kredytobiorców oraz utrzymanie w mocy wadliwych umów kredytowych. Ponadto banki często proponują ugody na warunkach, które nie są negocjowalne, a które mogą być niekorzystne dla klientów, zwłaszcza tych, którzy już złożyli wnioski o ugodę lub są już w trakcie procesu sądowego.
Najnowsze orzecznictwo w sprawach frankowych
Rola Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu orzecznictwa dotyczącego kredytów frankowych. Decyzje TSUE, takie jak te dotyczące spraw C-520/21 i C-287/22, potwierdzają ochronę konsumentów przed nieuczciwymi praktykami banków. Wyroki te są korzystne dla frankowiczów, stawiając ich w lepszej pozycji procesowej przeciwko instytucjom finansowym. TSUE podkreśla, że banki nie mogą domagać się od kredytobiorców frankowych wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, co stanowi znaczące wsparcie dla osób walczących o sprawiedliwe traktowanie.
Znaczące wyroki dla frankowiczów
W kontekście najnowszych orzeczeń, znaczącym wyrokiem był ten wydany przez Sąd Najwyższy 19 września 2023 r., który jednak nie był jednolity z linią orzecznictwa TSUE. Wyrok ten, choć odmienny, podkreśla potrzebę jednolitej interpretacji prawa w sprawach frankowych. Mimo to, większość sędziów w Polsce stosuje wytyczne TSUE, co przekłada się na korzystne rozstrzygnięcia dla kredytobiorców. Wyroki TSUE, takie jak te dotyczące spraw C-520/21 i C-287/22, wskazują na niedopuszczalność wprowadzania do umowy kredytu, w miejsce abuzywnych postanowień, kursów rynkowych czy też kursów średnich NBP, co jest korzystne dla frankowiczów i wpływa na wzrost liczby pozwów przeciwko bankom. Te decyzje są kluczowe dla ujednolicenia linii orzeczniczej i przyśpieszenia rozpatrywania spraw związanych z kredytami frankowymi, co bez wątpienia przyczynia się do poprawy sytuacji frankowiczów.
Jak frankowicze mogą odzyskać nadpłacone raty
Przegląd dostępnych opcji
Frankowicze, którzy nadpłacili raty kredytu frankowego, mają możliwość domagania się zwrotu nienależnie spełnianych świadczeń, niezależnie od tego, czy umowa kredytowa nadal obowiązuje. Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z 22 sierpnia 2016 r. uznał, że klauzule indeksacyjne mogą być abuzywne, co otwiera drogę do dochodzenia roszczeń. Możliwość wytoczenia powództwa bankowi nie zamyka się nawet po całkowitej spłacie kredytu, a każda rata przedawnia się osobno, dając dużo czasu na podjęcie działań prawnych.
Porady dla kredytobiorców
Kredytobiorcy powinni zbadać indywidualnie każdą sprawę, a strategia powinna być dostosowana do oczekiwań klienta. Rzecznik Finansowy oraz Prezes UOKiK zainteresowali się problematyką kredytów frankowych, co może być wsparciem dla kredytobiorców. W przypadku stwierdzenia abuzywności klauzul w umowie, konieczna jest analiza prawna i możliwe złożenie pozwu o unieważnienie umowy lub o zapłatę za nadpłacone raty. Kredytobiorcy mogą również złożyć wniosek o zabezpieczenie powództwa, co może ułatwić wykonanie orzeczenia sądu.
W przypadku wygranej, kredytobiorca może odzyskać nadpłacone świadczenia, co potwierdzają liczne wyroki sądowe. W jednym z przypadków, sąd zasądził od banku zwrot różnicy między kwotą wpłaconych rat a kwotą uzyskanego kredytu oraz odsetki za opóźnienie, co znacznie przewyższało wartość udzielonego kredytu. Warto więc rozważyć złożenie pozwu, zwłaszcza jeśli umowa kredytowa zawierała klauzule abuzywne.
Podsumowanie
Zagadnienie kredytów frankowych, choć złożone i wielowymiarowe, zostało w naszym artykule dokładnie omówione, co przedstawia czytelnikowi pełny obraz problematyki oraz dostępnych ścieżek rozwiązania. Kluczowe aspekty, takie jak klauzule niedozwolone, rola kancelarii prawnych, a także orzecznictwo najwyższych instancji, zostały przeanalizowane z perspektywy prawnika, by dostarczyć maksimum użytecznych informacji. Kredytobiorcy zostali wyposażeni w podstawy wiedzy umożliwiające podjęcie świadomych decyzji co do dalszych działań.
Podsumowując, zarówno możliwości prawne, jak i negocjacje z bankiem, stanowią fundament dla kredytobiorców dążących do uregulowania swojej sytuacji. Zaprezentowane w artykule rozwiązania wskazują na szereg dostępnych kroków, które mogą znacznie zmniejszyć obciążenie długiem frankowym lub całkowicie uwolnić się z niekorzystnej umowy. Celem tego tekstu, przygotowanego z profesjonalnym podejściem do prasy, jest nie tylko edukacja, ale także zachęcenie do aktywnego poszukiwania indywidualnie dopasowanych rozwiązań, co ma kluczowe znaczenie dla rozwiązania problemu frankowiczów.
